در دنیای امروزی پر از فناوری و ارتباطات، حفظ امنیت و حریم خصوصی افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است. با گسترش اینترنت اشیاء و استفاده از تکنولوژی در زندگی روزمره، نیاز به راه‌حل‌هایی برای محافظت از دارایی‌ها و اطلاعات شخصی افزایش یافته است. در این راستا، قفل‌ها به عنوان یکی از ابزارهای اصلی برای حفظ امنیت و حریم خصوصی به شمار می‌روند.
قفل‌ها، از قدیمی‌ترین و مؤثرترین وسایلی هستند که برای حفظ امنیت استفاده می‌شوند. از زمان ساخت اولین قفل‌های ساده تا به امروز که به وسایل هوشمند و قفل‌های الکترونیکی پیشرفته تبدیل شده‌اند، تکنولوژی قفل‌ها نیز پیشرفت چشمگیری داشته است. اما هدف اصلی آنها همچنان حفظ امنیت و محافظت از اشیاء و افراد است. در این مقاله از قفل گیرا در مورد تاریخچه ساخت اولین قفل‌های جهان، زمینه‌های تاریخی، تکامل فناوری قفل‌ها و کاربرد‌‌ها و نقش قفل‌های امروزی صحبت خواهیم کرد. برای خرید قفل کتابی و خرید قفل آویز با کارشناسان قفل گیرا در تماس باشید.
{بیشتر بخوانید: تاریخچه قفل و کلید }
تاریخچه قفل‌ها از دوران باستان تا اوایل تمدن‌ها
در طول تاریخ، نیاز انسان به حفاظت از مال و زندگی از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. از دوران باستان، انسان‌ها از روش‌های ساده‌ای برای حفظ اموال خود استفاده می‌کردند. از جمله این روش‌ها، استفاده از بند و طناب برای محافظت از محتویات مهم می‌باشد. این روش‌های اولیه، علامتی از توجه و نیاز انسان به ایمنی و حفاظت در مقابل خطرات بوده است. از آن زمان تاکنون، این نیاز برای ایجاد و استفاده از ابزارهای حفاظتی پیچیده‌تر ادامه داشته است، که به تکامل و توسعه قفل‌ها و امنیت‌های مدرن منجر شده است. اگر علاقه مند به مطالعه درباره قفل هستید مقاله مراحل ساخت قفل چیست را بخوانید.
قدیمی‌ترین قفل جهان
از ایام قدیم تا قرن ۱۸ میلادی، قدیمی‌ترین شکل قفل که در ویرانه‌های خرساباد نزدیکی نینوا کشف شده، حدود ۴ هزار سال قدمت دارد. این نوع قفل چوبی است و شامل چند میله چوبی قابل حرکت است که در سوراخ‌هایی مناسب روی کلون قرار می‌گیرند و کلون را در وضعیت بسته نگه می‌دارند. کلید آن نیز از جنس چوب است و دارای میله‌هایی است که می‌توان آن را در شیاری در کلون قرار داد.
میله‌های کلید، میله‌های قفل را به ارتفاع مناسب بالا می‌برند و امکان بیرون کشیدن کلون را فراهم می‌کنند. مصریان قدیم نیز این نوع قفل را می‌شناختند و نمونه‌هایی از آن در ژاپن و نروژ نیز یافت شده است. همچنین، در حفره‌های تپه چغازنبیل در استان ایلام، کلون و میله‌های سنگی با قدمت به قرن سیزدهم میلادی کشف شده‌اند. رومیان اختراع قفل و کلیدهای فلزی را آغاز کردند و برای اولین بار در ساخت آنها از ضامن‌ها برای ایمنی قفل استفاده کردند.
اگر علاقه مند به مطالعه درباره قفل سکوریت هستید مقاله قفل شیشه سکوریت چیست را بخوانید.
انواع قفل قدیمی
در این سمت به معرفی انواع قفل‌های قدیمی از یونان باستان تا پیدایش آن در ایران می‌پردازیم:
-
قفل یونانی با کلید آهنی
یونانی‌ها از اولین افرادی بودند که مدل‌های اولیه قفل را طراحی کردند، و این قفل‌ها دارای یک نوع مغزی خاص بودند. برای پیچاندن این مغزی و به طبع آن باز کردن درب، از کلید آهنی استفاده می‌شد. این کلیدها که در اکثر مواقع دارای یک قسمت چوبی بودند، باعث چرخیدن مغزی و باز شدن درب می‌شدند. شکل این کلیدها به شکل هلالی یا داسی شکل بود. با در نظر گرفتن ساختار و شکل کلید و قفل، می‌توان گفت که این قفل‌ها امنیت بسیار محدودی را فراهم می‌کردند.
-
رواج قفل فلزی توسط رومی‌ها
در مرحله بعدی از پیشرفت و توسعه‌ی ساختار قفل و کلید، رومی‌ها از فلز برای بدنه‌ی قفل استفاده کردند و قفل‌های فلزی را تولید کردند. کلیدهای قفل رومی از جنس برنز بود و بسیاری از آنها حتی تا به امروز باقی مانده‌اند. داخل این قفل‌ها، ساختار و طراحی خاصی وجود داشت که توسط برآمدگی‌ها به وجود آمده بود. بنابراین، کلید مربوطه باید بر اساس این برآمدگی‌ها ساخته می‌شد تا بتواند با قفل هماهنگی داشته باشد و باعث باز شدن شود. اگرچه ساخت و تولید آنها نیازمند دقت و مهارت بسیار بالایی بود، اما در مقایسه با تجهیزات آن زمان، دارای امنیت مناسبی بودند.
همچنین، تعدادی از مدل‌های قفل‌های ایرانی قدیمی مشابه با این قفل‌های رومی ساخته شده‌اند. جالب است بدانید که قفل‌های آویز که حتی امروزه در اماکن بسیاری مورد استفاده ایرانی‌ها قرار می‌گیرد، در ابتدا توسط رومی‌ها ساخته شده بود.
-
قفل چوبی در مصر
مدل‌های قدیمی قفل، از جمله قفل مصری و قفل چوبی، با تاریخچه‌های متمایز خود، نمونه‌هایی از دستاوردهای فرهنگی و فنی قدیمی هستند. قفل‌های پین دار یا دندانه‌ای، که سر منشا آن از مصر است، از جنس چوب بودند و دارای یک پیچ داخلی، کلید و پین داخل قفل بودند. کلید این قفل‌ها دارای چند دندانه بود و شکل آن را می‌توان با یک مسواک یا شانه دندانه‌دار تشبیه کرد. با بالا رفتن دندانه‌های کلید، پین قفل بالا می‌رفت و در نتیجه، قفل درب باز می‌شد. این نمونه‌ها علاوه بر مصر، در ژاپن و نروژ نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند، که این نشان از گسترش و تأثیرگذاری این فناوری در سراسر جهان دارد.
-
قفل ضامن دار
قفل‌های ضامن‌دار، که یکی از مدل‌های قدیمی‌تر قفل‌ها هستند، دارای برآمدگی یا شیارهای خاصی در محل سوراخ کلید در قفل هستند.. این نوع قفل‌ها با گذشت زمان بهبود یافته و به عنوان ایده اصلی برای بسیاری از قفل‌های مدرن شناخته می‌شوند. امروزه، قفل‌های ضامن‌دار برقی نیز برای مصارفی مانند درب حیاط ورودی به کار می‌روند، که این نشان از پیشرفت تکنولوژی در قفل‌هاست است.
اگر علاقه مند به مطالعه بیشتر درباره قفل هوشمند هستید پیشنهاد می کنیم مقاله قفل هوشمند چیست را مطالعه کنید.
تاریخچه قفل در ایران
در قرون گذشته، چلنگرها و درودگرها در ایران از سازه‌های چوبی و فلزی استفاده می‌کردند تا قفل‌های گوناگونی بسازند. این قفل‌ها با کلیدهای چوبی کار می‌کردند. برخی از آنها به گونه‌ای طراحی شده بودند که فقط با کلید چوبی خاص قفل می‌شدند و بدون آن کلید، قفل قابل باز شدن نبود. درب‌های قلعه‌های قدیمی ایران مجهز به قفل‌های چوبی و تخته‌ای بودند که نگهبانان آنها را از داخل پشت درب قرار می‌دادند تا از نفوذ دیگران جلوگیری کنند.
با گذشت زمان، کلیدهای فلزی دندانه‌دار شروع به استفاده می‌شدند و این تغییرات عظیمی را در صنعت قفل و کلید ایجاد کرد. هر یک ازنگهبانان برای باز کردن درب‌ها از کلیدهای دندانه‌دار خود استفاده می‌کردند که اکثرا این قفل‌ها دست‌ساز بودند. پادشاهان ساسانی یکی از بزرگترین طلایه‌داران این صنعت در ایران بودند. با توجه به دارا بودن سرمایه‌های فراوان و نیاز به مکانی برای نگه‌داری از این سرمایه‌ها، آنها خزانه‌های ایمن و محکمی را برای نگه‌داری از مال و اموالشان بنا می‌کردند.
پس از سلسله‌ي ساسانیان، صفویان به عنوان بزرگترین سلسله‌ی پادشاهی در ایران شناخته می‌شدند و صنعت قفل و کلید را در عصر خود به شکل چشمگیری تحول دادند. در این دوره، اولین قفل‌های رمزدار فلزی با اعداد بر روی بدنه خود به وجود آمدند و شیخ بهایی، یکی از دانشمندان برجسته ایرانی بود که خدمات بسیاری در زمینه‌ی طراحی و ساخت این قفل‌های رمزدار ارائه داد.
پس از سال‌ها، با ظهور سلسله‌ی قاجار و ارتباطات بیشتر با کشورهای اروپایی، صنعت قفل و کلید در ایران دستخوش تغییرات گسترده‌ای شد. در این دوره، تکنولوژی ساخت کلیدهای میخی شکل پیچی مورد استفاده‌ی صنعت‌گران ایرانی قرار گرفت و قفل‌های آویزی که تنها با کلید فلزی میخی شکل خود باز می‌شدند، به رواج رسید. در زمان قاجار و پهلوی ایران، دستگیره‌های فلزی نیز وارد محصولات مورد استفاده‌ی ایرانیان شدند. پیش از این، دستگیره‌های فلزی به صورت عمومی رواج نداشتند. با ظهور سلسله‌ی پهلوی و ورود اروپائیان و روس‌ها به ایران، بازار دستگیره‌های فلزی نیز گسترش یافت.
آغاز عصر قفل الکترونیکی در جهان
آغاز دوران دیجیتال و ورود تکنولوژی‌های الکترونیکی به زندگی روزمره، تحولات چشمگیری را در صنعت قفل و کلید به همراه داشت. این پیشرفت فناوری، انقلابی در زمینه قفل‌ها و کلیدها به وجود آورد. قفل‌های الکترونیکی و مکاترونیک، پس از سال ۱۹۷۵ به بازار عرضه شدند. در ابتدا، قفل‌های رمزی غیرالکترونیکی، که با دکمه‌های فلزی کار می‌کردند، وارد بازار شدند و تبدیل به یکی از محصولات پرطرفدار شدند.
تا سال ۲۰۲۰، تکنولوژی الکترونیکی جایگاه خود را در بازار قفل و دستگیره استوار کرد. پیدایش قفل‌های الکترونیکی، راحتی و ایمنی بیشتری را برای مردم فراهم کرد. برای مطالعه بیشتر درباره قفل برقی به مقاله قفل برقی چیست مراجعه کنید. این قفل ها، که افراد را از کلیدها بی‌نیاز کرده بودند جایگزین قفل‌های قدیمی شدند و روش‌های دسترسی جدیدی مانند رمز، کارت، و یا اثر انگشت برای قفل درب ورودی خانه، محل کار، هتل، و غیره، فراهم آوردند.
علاوه بر این، قفل‌های درب دیجیتال مجهز به سیستم‌های پیشرفته امنیتی مانند آلارم هشدار حوادث امنیتی می‌باشند که این ویژگی مانع از بروز مشکلاتی همچون سرقت یا ورود افراد غریبه به داخل خانه یا محل کار می‌شود.
بیشتر بخوانید: تفاوت قفل هتلی آنلاین با آفلاین
آینده صنعت قفل و کلید چگونه است؟
جهان امروز با سرعت بسیار بالا در حال تغییر، گسترش و پیشرفت است. این تغییرات در دنیای پیچیده قفل‌های درب هوشمند نیز قدم گذاشته و آینده‌ای بسیار هیجان‌انگیز را برای انسان‌ها رقم خواهد زد. در حال حاضر، شاهد استفاده از دستگیره‌های هوشمند با قابلیت اسکن چهره، عنبیه چشم، کف دست و … در سازمان‌ها و مراکز مهم امنیتی هستیم.
روزی نزدیک است که این قفل‌ها به صورت گسترده در جامعه مورد استفاده قرار بگیرند. این قفل‌ها می‌توانند به طور کامل با احساسات و وضعیت روحی افراد ارتباط برقرار کنند و ممکن است در آینده ارتباطات عمیق‌تری با انسان برقرار کنند و آنها را بر اساس احوالات، خصوصیات روحی و ذهنی شناسایی کنند. این تکنولوژی‌های نوین نه تنها امنیت فیزیکی را تضمین می‌کنند، بلکه تا حدی از حفظ امنیت روانی و رفاه افراد نیز مراقبت می‌کنند.
